Jak wygląda rynek pracy w Polsce? Na jakich warunkach możesz zostać zatrudniony, jakie benefity Ci przysługują? Co musisz wiedzieć, zanim podpiszesz umowę?

Na początek coś na zachętę: czy wiesz, że Polsce trzecim krajem Unii Europejskiej z najniższym bezrobociem i ciągle brakuje u nas ludzi do pracy? I to nie tylko w takich branżach jak nowe technologie czy IT (chociaż przede wszystkim), ale też usługi, budowlanka. To może być szansa dla Ciebie! Czy praca w Polsce się opłaca?

Wolisz filmy? Oglądaj nas na YouTube z polskim napisami:

1. Rodzaje zatrudnienia

Kiedy przeglądasz oferty pracy, ważne jest rozeznanie się, jaką umowę oferuje Ci pracodawca. Poniżej piszemy też o tym, co musisz zrobić, żeby legalnie pracować w Polsce.

Jakie mamy rodzaje umów i jaka będzie najlepsza dla Ciebie?

• umowa o pracę – czyli podstawowa umowa referencyjna. Mówiąc dalej o stawkach, benefitach czy obowiązkach będziemy odnosić się właśnie do takiej umowy.
  Czas pracy to 40 godzin w tygodniu (najczęściej 8h dziennie).
  Umowa może być podpisana na czas określony lub nieokreślony (na początku najczęściej na okres próbny 3-miesięczny). Obowiązuje tu okres wypowiedzenia oraz minimalna stawka, ale o tym za chwilę.
  Jej plusy? Stabilne zatrudnienie i regularna wypłata – w Polsce dostajemy ją co miesiąc, najpóźniej do 10-go dnia kolejnego miesiąca. Do tego masz ubezpieczenie zdrowotne, prawo do płatnego urlopu, płatnego L4 czy macierzyńskiego – rekordowo długiego w Europie! 
  Minusy? Brak elastyczności i znów: okres wypowiedzenia (gdybyś to Ty nagle chciał odejść).
• umowa zlecenie – umowa popularna szczególnie dla studentów i osób zaczynających – nie ma tutaj limitu godzin pracy i obowiązuje stawka godzinowa.
  Plusy? Masz ubezpieczenie, przysługuje Ci L4 czy urlop macierzyński.
  Minusy? Nie masz płatnego urlopu. Takie umowy zwykle są oferowane w pracy tymczasowej czy sezonowej, raczej nie zarabia się tutaj kokosów.
• umowa o dzieło –  czyli “umawiasz” się z pracodawcą na konkretne zlecenie, za które dostajesz zapłatę. Nie masz narzuconego czasu pracy, wiec masz elastyczność.
  Minusy? Nie masz ubezpieczenia i żadnych płatnych benefitów. To rozwiązanie jest dobre jako dodatkowe źródło dochodu, raczej nie jako stała forma zatrudnienia.
• a może własna firma? W Polsce możesz założyć JDG i rozliczać się z partnerami biznesowymi na podstawie umowy B2B – czyli wykonywać dla nich usługę jako firma. Płacisz podatek dochodowy + obowiązkową składkę zdrowotną.
  Plusy: Niezależność, elastyczność i możliwość świadczenia usług innym firmom. No i atrakcyjność dla pracodawcy, który ma mniejsze koszty. 
  Minusy? Sam rozliczasz się z urzędami, musisz pamiętać o terminach, musisz ogarnąć polską biurokrację. Takie rozwiązanie opłaca się dopiero od pewnego poziomu zarobków. Podstawowa stawka podatku to 17%, ale im więcej zmiennych, tym sprawa bardziej się komplikuje.

Ważne info dla obcokrajowców.

To, czy możesz legalnie pracować w Polsce, zależy od Twojego obywatelstwa i/lub wizy, na podstawie której tu przyjechałeś. Opowiadamy o tym szczegółowo w tym przewodniku. 

Kolejna ważna rzecz: koniecznie zaaplikuj o polski numer PESEL – będziesz go potrzebował do rocznego rozliczenia podatków. O nim też piszemy w powyższym linku.

2. Stawki w Polsce

Pora na konkrety, czyli… pieniądze! Czy wiesz, że Ty dostajesz około 60% tego, co płaci za Ciebie Twój pracodawca? To gdzie idzie reszta?

Netto a brutto

Stawki wynagrodzeń w ofertach podawane są najczęściej w kwotach brutto (czyli uwzględniają  też koszty takie jak podatek dochodowy i ubezpieczenie). Kwota finalna (ta, która wpłynie na Twoje konto po ich potrąceniu) to kwota netto.

Do kwoty brutto dochodzą jeszcze koszty pracodawcy — to on pokrywa część ubezpieczenia i dodatkowych świadczeń. W 2022 w Polsce przeprowadzono wielką reformę podatkową — Nowy Ład — i wyliczenie wszystkich zmiennych jest skomplikowane, ale sprawdźmy to na przykładzie:

• jeśli chcesz zarobić 5000 zł netto (czyli na rękę), to Twoja kwota brutto będzie wynosiła ok. 7000 zł. Twój pracodawca zapłaci z kolei ok. 8500 zł. No i mamy te magiczne 60%.

Minimalna i średnia krajowa

Prawo polskie określa minimalną stawkę na umowie o pracę: w drugiej połowie 2024 stawka wzrosła do 4300 zł brutto, czyli ok. 3260 zł netto. Stawka za godzinę (jeśli pracujesz np. na umowę zlecenie) to 28,10 zł. 

Niewiele, ale już średnia krajowa w Polsce w 2024 wynosiła ok 8100 zł brutto, czyli około 5900 zł netto, spory skok (dane są aktualizowane co miesiąc przez GUS).

Najniższą krajową (lub okolice tej kwoty) zarobisz w usługach — jako kelner czy sprzedawca w sklepie, szczególnie zaczynając dopiero na rynku pracy. Niestety, pracownicy administracji publicznej też zarabiają bliżej najniższej niż średniej krajowej. 

Wyższych zarobków oczekuj w prywatnych firmach w rozwijających się branżach — wytrzymaj jeszcze chwilę, zaraz do nich dojdę.

3. Najważniejsze podatki dla pracownika

• 17% – tyle wynosi podatek dochodowy w Polsce w pierwszym progu, czyli dla zarobków do 120 000 zł rocznie. 
• Powyżej tych zarobków podatek podskakuje do 32%.
  Kwota wolna od podatku to 30 000 zł rocznie — do tej kwoty nie zapłacisz podatku dochodowego wcale. 
• Co ważne: osoby do 26 roku życia nie płacą podatku dochodowego – więc to w jakiś sposób kompensuje im te niskie stawki na start zawodowej kariery… 
• Do kosztów zatrudnienia dochodzi jeszcze ubezpieczenie zdrowotne, zaliczka na poczet Twojej przyszłej emerytury itp. Wszystkie te koszty to właśnie jakieś 40% kwoty, która „wyparowuje” z Twojej finalnej wypłaty.
  

Jak przeliczyć stawkę brutto na netto i odwrotnie? W internecie są specjalne kalkulatory, link do takiego znajdziesz na przykład tutaj.

4. Benefity i prawa pracownika

Czy wiesz, że w Polsce po urodzeniu dziecka można wrócić do pracy dopiero po 4 latach? To tylko jeden z przywilejów pracownika w Polsce. Jakie są inne? (Pamiętaj, ciągle mówimy o referencyjnej umowie o pracę):

• masz aż 26 dni płatnego urlopu wypoczynkowego na rok — są to dni robocze, bez weekendów. Do tego chodzą dni ustawowo wolne od pracy — w Polsce jest aż 13 takich świąt w ciągu roku! Mało tego — jeśli święta przypada na sobotę, wolny dzień jest do wykorzystania;
• przysługuje Ci płatne zwolnienie w razie choroby, które musi być wystawione przez lekarza. Dostajesz wtedy 80% wynagrodzenia. Kobiety w ciąży dostają na zwolnieniu 100% stawki;
• macierzyński trwa w Polsce w sumie 52 tygodnie — najdłużej w Europie! 20 tygodni przysługuje matce, która dostaje wtedy 100% wynagrodzenia. Po tym czasie rodzic (matka lub ojciec) może wziąć urlop „rodzicielski” na kolejne 32 tygodnie, płaty 80% wynagrodzenia. Razem daje to rok + do wykorzystania masz jeszcze zaległy urlop, który nie przepada!
• jeśli po tym czasie rodzic nie chce wracać do pracy, może wziąć tzw. urlop wychowawczy na 3 lata. Nie dostaje wtedy wypłaty, ale ciągle jest formalnie pracownikiem danej firmy: ma opłacane składki emerytalne, ubezpieczenie zdrowotne. No i zrobiły się te 4 lata! 
• okres wypowiedzenia zależy od stażu pracy: do 6 miesięcy stażu są to 2 tygodnie, powyżej 6 miesięcy — miesiąc, a powyżej 3 lat pracy – 3 miesiące. To zabezpieczenie dla Ciebie, ale też dla pracodawcy (żeby nagle nie zwiał mu pracownik). Jeśli chcesz odejść szybciej, możesz negocjować rozwiązanie umowy za porozumieniem stron (ale pracodawca nie musi się na to zgodzić). Kobiety w ciąży nie można w Polsce zwolnić;
• czas pracy to zwykle 8 pełnych godzin, a ustawowa przerwa w czasie pracy to ledwie 15 minut — tak mówią przepisy, ale pracodawca często jest bardziej elastyczny;
• dobra wiadomość: coraz więcej pracodawców zgadza się na elastyczny czas pracy (sam decydujesz, w jakich godzinach pracujesz) oraz na model hybrydowy — nie musisz codziennie przychodzić do biura. Pytaj o to i negocjuj.

5. Najbardziej obiecujące branże w Polsce

Pora na kilka ciekawych danych:

Top 3 najlepiej zarabiających zawodów w Polsce (dane na październik 2024) to:

Brand Manager, Key Account Manager i Specjalista ds. Bezpieczeństwa IT – zarabiają ok 12 000 zł brutto.

Programiści ze średnią około 9 000 zł plasują się dopiero na 7. miejscu, ale wchodzą w to stanowiska juniorskie i wszystko zależy od specjalizacji: dobry Senior Developer dostanie nawet 15 000 zł. Tutaj możesz sprawdzić aktualne dane.

Rozwijające się branże, w których stale potrzeba wykwalifikowanych pracowników, to: IT, telekomunikacja, marketing i e-commerce. 

Sporo miejsc pracy czeka też w budowlance, usługach i gastronomii, branży medycznej oraz w logistyce, ale w tych branżach stawki (przynajmniej na papierze) będą niższe. 

6. Jak szukać pracy w Polsce?

Wiadomo, najlepiej w internecie.
Najmocniejszy portal w Polsce to pracuj.pl. To nasz top 1.
Jeśli jesteś z tzw. branży kreatywnej,  polecamy portal rocketjobs.pl. Łatwo tutaj szukać po stanowiskach, często pojawiają się też stawki, co w Polsce wcale nie jest oczywiste. Rozmowa o pieniądzach to zupełnie inna historia, a pytanie „ile chciałby Pan zarabiać” na rozmowie kwalifikacyjnej ciągle mrozi krew kandydatom… 

Jesteś ciekawy, jak polskie zarobki mają się do kosztów życia? Czy da się za nie utrzymać? Koniecznie zerknij w inne nasze przewodniki tutaj. 

Powodzenia!